Historia e Tiranës

Historia e krijimit të Tiranës lidhet me bërthamën historike të qytetit me Kalanë e Tiranës. Kalaja është dëshmia më e lashtë e qytetit. Ajo  është ndërtuar në kohën e pushtimit romak gjatë shek II-të. Ajo ndodhet pikërisht në vendin ku kryqëzoheshin rrugët e vjetra e të reja, të cilat e lidhnin qytetin me pjesët e tjera të Shqipërisë.
 Nga gërmimet arkeologjike që janë bërë, vihen re qartë në themel të saj gurë të mëdhenj e pa lidhje llaçi, traditë e ndërtimeve të asaj periudhe. Përgjatë gjatësisë së murit shohim se gurët janë më te vegjël e me lidhje llaçi, traditë e ndërtimeve të mesjetës. Kjo tregon se kalaja ka qenë e banuar edhe në brezat e mëvonshëm.
 Gjatë kohës së sundimit të Perandorit bizantin, Justinian, ai e rindërtoi kalanë dhe ndërtoi kalatë në kodra: të Petrelës, Ndroqit, Lalmit, Tujanit, Prezës etj. Këto kala u ndërtuan për të mbrojtur kalanë në qendër. Ajo gjatë sundimit anzhuin ka shërbyer si seli qendrore e Karlit te II Anzhu, mbret i Arbërit dhe Sicilisë. Ndërtimi i saj në zonën fushore është tipike e ndërtimit të kalave edhe në Europë, ku kalatë kanë qenë bërthama historike të krijimit të qyteteve.
 Pra historia e krijimit të Tiranës nuk lidhet me ngritjen në 1614 të xhamisë nga Sulejman Pasha. Ai vazhdoi të ndërtonte në krah të kalasë, pasi ajo e kishte humbur rëndësinë e saj nga pushtimi i gjatë osman. Pra, pushtimi  osman ndërpreu traditën mesjetare europiane të ndërtimeve, jetën social- ekonomike dhe fetare në vendin tonë.